Categoría: Arquivo Joferpa
1930 Heroína riveirense hai 90 anos
Na década dos anos noventa recuperei para a historia local de Riveira a historia do naufraxio do “Vapor-correo Santa Isabel”. Un transporte marítimo non que faleceran 213 persoas o 2 de xaneiro de 1921.
Sería cunha serie de artigos publicados en varios xornais galegos nos que aparecerían amais por primeira vez, fotografías de como era o buque. De aí nacería o libro “Sálvora, memoria dun naufraxio. A traxedia do Santa Isabel”, e con recuperaríase o papel dás heroínas de Sálvora, que por certo foran CATRO e non tres como algúns se empeñan en poñer. Unha delas interviría decididamente desde outra dorna. E iso sen esquecer tampouco ós homes que tamén intervirán no salvamento e que recibirían recoñecemento oficial.
Pero hoxe traio a esta páxina a outra heroína de 17 anos tamén de Riveira. Corría o ano 1930 e a Sociedade Española de Salvamento de Naufragos concedía unha medalla e un premio en metálico á moza Dolores Fernández Sarasqueta, quen como recollía a prensa da época era homenaxeada en Vigo a principios de novembro dese mesmo ano. A moza salvou a unha meniña de dez anos de morrer afogada o 3 de setembro.
Hoxe reproduzo parte da páxina da publicación “Mujeres españolas” do 9 de novembro de 1930 na que se recollía o acto da homenaxe feita na cidade olívica a esta riveirense, da que por certo se cumplen 90 anos da súa heroicidade.
Aniversario do Santa Isabel. 99 anos do seu afundimento
Este 2 de xaneiro cúmprense 99 anos do naufraxio do vapor-correo Santa Isabel, que embarrancou nos baixos de Sálvora ocasionando a morte de 213 persoas, delas 64 nenos. Un grupo de alumnos da Facultade de Comunicación da Universidade de Santiago realizaron un documental titulado ‘‘ A lenda do Santa Isabel ‘‘.
O guión da reportaxe mistura lenda e historia e así unen a tradición de Mariña e a historia do naufraxio do buque. O documental recolle a morte de Roldán e como a serea Mariña decide regresar ás profundidades das augas de Sálvora. Antes bota unha maldición: o primoxénito de cada liñaxe dos Mariño debe ser entregado ao mar onde morrerá afogado. Os autores do documental fan a conexión co naufraxio do Santa Isabel onde faleceron boa parte da pasaxe e da tripulación e do que unicamente se salvaron 53 persoas.O documental recolle a lenda como simbolismo da cantidade de xente que morre no mar e o pesar que causa nunha comunidade que vive del como é a destas costas. De feito, a reportaxe remata coa seguinte pregunta retórica: Cal é a familia desta comarca que non ten mortos no mar?.
Na reportaxe interveñen Xosé María Fernández Pazos, historiador, xornalista e mestre ribeirense, autor do libro “Sálvora, memoria dun naufraxio. A traxedia do Santa Isabel”, texto no que se recuperou hai mais de 20 anos a historia do naufraxio e as lendas da illa ribeirense; tamén falan o escrior Antonio Piñeiro, profesor, escritor e historiador, Pura Fernández Gude, sobriña de María Fernández Oujo, unha das heroínas de Sálvora e Manuel ‘De López’ e Silva, dous mariñeiros xa retirados da comarca.
O documental empeza e remata falando sobre o mar e o seu simbolismo.As entrevistas foron feitas no Porto de Aguiño, no Faro de Corrubedo, no Porto de Palmeira e en O Castro en Castiñeiras. Tamén foron gravados planos na Illa de Sálvora, na Praia da Catía, en Corrubedo, en Palmeira e en Ribeira, entre outros lugares.
O documental “ A lenda do Santa Isabel ” foi gravado e editado por Antonio Mosquera Montoya, Ana Rial Maneiro, Iago Sánchez Caridad, Laura Seijo Vigo, Pablo Montero Castro, Pablo Portela Rodríguez e Sara Pérez Seijo, que traballaron intensamente na guionización, entrevistas e recursos do documental durante varios meses.
A web de historia ribeirense www.riveira.eu recolle un apartado centrado en artigos e reportaxes sobre o vapor-correo entre eles o feito polo programa “O Mar” da TVG polo propio autor do libro en 1999 e posteriormente en 2013 outra reportaxe sobre a traxedia que levaría o nome de” O Titanic Galego“.
En marzo de 2019 presentouse no Museo Municipal de Riveira o inicio da gravación da película que usa a historia do Santa Isabel como base e que se estrenará esta primavera baixo o título “La Isla de las Mentiras” dirixida por Paula Cons e que conta con Nerea Barros, Darío Grandinetti, Aitor Luna nos papeis principais.
“Herrera en COPE” trata este luns 30 de setembro o debate da B e da V de Santa Uxía
20190930.- O programa da cadena COPE tratará esta maña a partir das 12 do mediodía a polémica do uso da “b” ou da” v” no topónimo da capital barbanzán. O programa presentado por Jon Uriarte dentro de “Herrera en Cope” será en emisión nacional.
O tema volta a actualidade a raíz dunha proposición no pleno municipal de setembro que esta tarde debatirá o cambio do haxiotopónimo. A proposición faina o PsdeG- Psoe e con caseque total seguridade sairá a B polo que se modificaría o nome de Santa Uxía de Riveira aprobado polo pleno o 11 de novembro de 1984, sendo alcalde o socialista Ventoso Mariño.
Artigo sobre a historia.- Desde 1600 aproximadamente Santa Uxia escribeuse con V. Sería Jerónimo del Hoyo cando era coéngo cardeal da igrexia de Santiago e como visitador da diócese encargado de percorrer os lugares que eran propiedade do arcebispado e rexistrar os seus bens que se extendería a V. Como resultado desas visitas realizadas en 1606 escribiría as “Memorias do Arcebispado de Santiago” editadas 1607 e que se encontran no arquivo da SAMI Catedral de Santiago. A obra sería publicada por edicións Porto a mediados do século pasado en Santiago.
Con anterioridade Santa Uxía aparece por primeira vez citada nun documento de 1387 cando o coéngo cardeal don Bernardo Domínguez deixa unha cantidade de cartos para que se celebren misas pola sua alma a varias parroquias entre elas a de Santa Ougea de Ribeira. En 1432 os diezmos eclesiásticos do “ Liber Tenencia del Horreo o memorial de la hacienda, rentas y pensiones” recolle a existencia de catro parroquias Palmeira, Oleiros, Carreira e Ribeira.
Os documentos posteriores siguen aparecendo co fonema b ata 1607 en que empeza a v. Seria nesta época cando amais o libro mais antiguo que se conserva da parroquia datado en 1633 e que aínda se conserva no arquivo diocesano, usa o fonema V.
A aprobación do uso deste fonema sería decidido no pleno a raíz do informe presentado polo cronista oficial de Ribeira, Carlos Garcia Bayón, quen basea o uso da v na existencia do apelido Mariño de Rivera, á sazón os señores da zona.
O uso da B voltaría a actualidade cando no ano 1969-70 o corresponsal de “El Correo Gallego”, único xornal que daquela publicaba novas diarias da cidade, troca o uso da v pola b. O único argumento utilizado para ese cambio era a tese de que a v fora imposta polos industriais cataláns que desembarcarían na comarca a mediados do século XVIII, é dicir uns 150 anos despois de empezar a usala v. O feito de selo único medio que tiña continuidade na información impulsou o uso da B, dándose a dicotomía de que os nativos da cidade escriben con V e os de fora con B.
Pouco a pouco nas novas xeracións imponse o uso da B, e a iso axuda o feito de que a “Toponimia de Galicia” establece que o nome se escribe con esa grafía o proceder a orixe da denominación da beiramar do nominativo latino da primeira declinacion “ripa”.
E asi hoxe seguimos a liortas co nome, os carteis da administración autonómica e os seus organismos con B e os locais con V. Mal que nos pese ós uvistas nesta discusión, e facendo caso da evolución latina e da historia, a razón e dos da B e a solución definitiva sera como a de Puebla e decir Pobra, Riveira será Ribeira.
Recoñecerán sen embargo que o de “Riveira” dáballe unha idiosincrasia que distinguía o pobo das mais de 500 “Ribeiras” que existen en Galicia. E xa postos hai que cambialo de Avenida do Malecón, palabra que non existe en Galego e que tería que ser Avenida do Dique, entre outras que en todo hai excepcións cando convén. Xosé M. Fernández Pazos
Documento más antiguo con referencia a Ribeira con B de 1387
Memorias do Cardeal Jerónimo del Hoyo 1607 en que se empeza a usala V
1960 Vista de Santa Uxía
Espectacular vista de Santa Uxía desde a Rúa Cristobal Colon. Apreciase en primeiro termo a Sala de Festas Cambeiro, á esquerda o tellado do Consistorio e á dereita as casas de protección oficial recén construidas da rúa Rosalía de Castro.
1945 Igrexa parroquial
Postal editada en 1945 na que se pode ver o templo parroquial. A presenza de fieis na entrada amosa que se estaba a celebrar un acto relixioso.
80 anos do asasinato de Lustres Rivas
O de 10 de novembro cumpriranse 82 anos do asasinato en 1936 en Redondela do xornalista e escritor José Manuel Antonio Lustres Rivas. La Voz de Galicia edición Barbanza, publicara hai dous anos un artigo meu non que se recollen, moi resumidos, datos sobre o fillo predilecto de Riveira. Amais podedes ver mais datos noutra entrada dá nosa páxina sobre Lustres.
Manuel Lustres quedaría no esquecemento e soamente Ribeira recuperaría a súa traxectoria coa dedicatoria dunha rúa, poñendo o seu nome ó centro cultural e concedéndolle o título de Fillo Predilecto a título póstumo o 5 de decembro de 1986. Lustres segue a ser hoxe o gran descoñecido para o resto do país.